Συνέντευξη στον Χριστόφορο Χριστοφή
Μακαριώτατε, η κυβέρνηση διατείνεται ότι η οικονομία του τόπου βρίσκεται σε τροχιά ανάκαμψης και ότι μέχρι το τέλος του έτους η Κύπρος μπορεί να βγει από το μνημόνιο και να επιστρέψει στο τραπέζι η αναπτυξιακή ατζέντα. Πόσο ουτοπική ή ρεαλιστική θεωρείτε ότι είναι αυτή τη θέση;
Πιστεύω ότι είναι
εφικτό. Βλέπουμε σημεία που είναι θετικά για να αρχίσει η ανάπτυξη. Δεν
έχει αρχίσει, είναι υποτυπώδης η ανάπτυξη που υπάρχει, αλλά πιστεύω ότι
εντός του έτους θα αρχίσει. Βλέπω μια καλή κινητικότητα, θετική, και
θέλω να πιστεύω ότι θα έχουμε ανάπτυξη. Πρέπει και οι τράπεζες να
κινηθούν με πολλή μαεστρία, να μην αρχίσουν το ξεπούλημα των ακινήτων.
Θα είναι τραγωδία αν κάνουν κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι αν χρησιμοποιήσουν
το χρόνο, αυτό θα είναι το άριστο για την Κύπρο.
Το θέμα των εκποιήσεων είναι για εσάς νόμισμα με δύο όψεις;
Θέλει ένα σωστό
προγραμματισμό. Δηλαδή αν θα γίνει εκποίηση, θα πρέπει να γίνει
λελογισμένη εκποίηση και όχι να πατήσουμε στο λαιμό κάποιον που χρωστά
και δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του. Χρειάζεται η κάθε περίπτωση
ειδική μεταχείριση. Γι’ αυτό λέω ότι οι τράπεζες πρέπει να είναι πολύ
προσεκτικές και να εργαστούν με λογική, με καλό πρόγραμμα, με υπομονή
και με αγάπη. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν με περίσκεψη και όχι «μου
χρωστάς, σου παίρνω το ακίνητο». Αυτό θα ζημιώσει ανεπανόρθωτα τον κόσμο
και τον τόπο…
«Θα βρεθούμε μέσα σε μια φοβερή τραγωδία»
Αν δούμε κόσμο να μένει στο δρόμο, η εκκλησία θα παρέμβει;
Η εκκλησία συνεχώς
παρεμβαίνει, είτε φανερά, είτε πολλές φορές αθόρυβα. Και προς τις
τράπεζες και προς τους ιδιώτες, τους χρεώστες. Χρωστούν κάποια χρήματα
και είναι υπόχρεοι να τα επιστρέψουν, δεν είναι δικά τους. Αλλά πρέπει
να τους δοθεί χρόνος. Κάποιος που έχασε τη δουλειά του και χρωστά,
εφόσον δεν δουλεύει πως θα πληρώσει τα χρέη του; Το να πάει φυλακή δεν
λέει τίποτα ή το να πάνε να του πουλήσουν το σπίτι, θα είναι τραγωδία.
Και από την άλλη τι θα κερδίσει η τράπεζα αν πουλήσει μια επιχείρηση που
έκλεισε λόγω της κατάστασης; Άρα πρέπει να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος,
κάτι που μπορεί νομίζω να κάνει η τράπεζα, ώστε να ξεκινήσει η
οικονομία να πηγαίνει μπροστά. Να αρχίσουν οι αξιοποιήσεις και να
κινηθεί το χρήμα ούτως ώστε οι διάφορες εταιρείες που έκλεισαν τις
επιχειρήσεις τους λόγω αυτής της κατάστασης, να τις βάλουν μπροστά και ο
καθένας που χρωστά να αποπληρώσει το χρέος του. Διότι αν πάνε άμεσα ν’
αρχίσουν τις εκποιήσεις, νομίζω θα βρεθούμε μέσα σε μία φοβερή τραγωδία.
Πως αξιολογείτε το πείραμα του Αλέξη Τσίπρα;
Όταν ήρθε κι εδώ,
του είχα πει «ο ελληνικός λαός έχει μια νοοτροπία, αυτή τη νοοτροπία
μπορείς να την αλλάξεις;». Μου είπε «όχι δεν μπορώ να αλλάξω τη
νοοτροπία του ελληνικού λαού». Δυστυχώς, εν μέρει και ο δικός μας λαός,
αλλά ιδιαίτερα οι αδελφοί Έλληνες θέλουν να μην δουλεύουν αλλά στο τέλος
του μηνός θέλουν το μισθό τους. Αυτό δεν γίνεται, αυτή η νοοτροπία
πρέπει ν’ αλλάξει. Δεν μπορούν να υπάρχουν υπερδιπλάσιοι υπάλληλοι σε
ένα χώρο που δεν δουλεύουν όλοι. Πρέπει οι μισοί να φύγουν. Μ’ αυτό δεν
θα πάει το κράτος μπροστά. Η περίπτωση της Ελλάδας, πιστεύω ότι είναι
πολύ - πολύ δύσκολη. Δηλαδή όση χάρη και να τους κάνουν οι Ευρωπαίοι,
ακόμα και να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια, το χρέος είναι τόσο μεγάλο
που δεν πιστεύω ότι μπορούν να το αποπληρώσουν. Πρέπει να γίνει κάτι.
Θα λέγατε ότι το όποιο αποτέλεσμα της ελληνικής διαπραγμάτευσης, θα επηρεάσει τη δική μας οικονομία;
Εμάς όχι, δεν το
πιστεύω… Δεν έχουμε καμία σχέση από τη στιγμή που οι τράπεζες μας δεν
συνδέονται με την Ελλάδα, εφόσον πωλήθηκαν τα υποκαταστήματα τους στη
χώρα. Και ο τουρισμός που ερχόταν από την Ελλάδα δεν νομίζω ότι είναι
τέτοιος που μπορεί να μας φέρει σε κάποια δυσκολία, σε κάτι το αρνητικό.
Εμείς βλέπουμε την Ελλάδα κάτω από άλλο πρίσμα. Είναι η μητέρα πατρίδα,
αγαπούμε την Ελλάδα, αλλά δούνε - λαβείν οικονομικό μεγάλο, δεν νομίζω
ότι έχουμε για να υποστούμε οποιαδήποτε ζημιά.
«Ήταν αδήριτη ανάγκη το κούρεμα καταθέσεων»
Σε λίγες
μέρες συμπληρώνονται δυο χρόνια από το κούρεμα καταθέσεων. Τις
τελευταίες μέρες έρχονται στο φως έγγραφα και στοιχεία που αποδεικνύουν
ότι αυτό ήταν κάτι προσχεδιασμένο. Ποια η δική σας οπτική γύρω από αυτό
το μέγα ζήτημα που απασχολεί τους πολίτες, αφενός ως προς το πώς, ποιος
και γιατί; Και αφετέρου θεωρείτε ότι τελικά πέτυχε το δικό μας το
πείραμα με το κούρεμα; Γιατί έδωσε μια συνέντευξη ο Πρόεδρος
Αναστασιάδης την περασμένη Κυριακή στην ιστοσελίδα μας, λέγοντας ότι για
τους Ευρωπαίους θεωρεί ο ίδιος ότι πέτυχε…
Από τη στιγμή που
το κράτος δεν είχε τη δυνατότητα να αντέξει το βάρος των 9,5 δις, έπρεπε
να βρεθεί το εξιλαστήριο θύμα, για να μην καταρρεύσει. Και για να μην
καταρρεύσει, το εξιλαστήριο θύμα ήταν η Τράπεζα Κύπρου. Μετέφεραν εκεί
τα 9,5 δις και έπρεπε να γίνει το κούρεμα. Ήταν εξ ανάγκης, όποιος και
να ήταν τότε Πρόεδρος, δεν υπήρχε άλλη λύση. Διότι το κράτος ήταν
εντελώς αδύνατο να κρατήσει αυτό το βάρος, σε τέτοια περίπτωση θα
κατέρρεε. Υπήρξε η πρώτη απόφαση της Βουλής, αυτοί που πολλοί λένε ότι
ήταν η καλύτερη λύση, για κούρεμα σε όλους καταθέτες και όλες τις
τράπεζες. Αλλά πιστεύω ότι ορθώς πήραν δεύτερη απόφαση, διότι υπάρχει η
νομοθεσία στην Ευρώπη που λέει ότι οι πρώτες 100.000 ευρώ του εκάστοτε
καταθέτη, είναι εγγυημένες από την εκάστοτε κυβέρνηση της κάθε χώρας.
Άρα και εδώ να χάναμε την υπόθεση, όταν θα πηγαίναμε στο δικαστήριο, θα
πηγαίναμε στην Ευρώπη και θα δικαιωνόμασταν. Και πάλι το κράτος δεν ήταν
σε θέση να κρατήσει αυτό το βάρος. Και πιστεύω ότι ήταν σωστή η
απόφαση. Δεν μας άρεσε, χάσαμε τις περιουσίες μας… Κι εμείς ως Εκκλησία.
Άλλα ήταν αδήριτη ανάγκη, ήταν ο μόνος τρόπος να αντιμετωπισθεί αυτό το
βάρος των 9,5 δις. Τώρα, που έγκειται το λάθος; Έπρεπε η κυβέρνηση να
αρχίσει από τη Λαϊκή. Ποιοι τη διεύθυναν; Πως έφαγαν τα 9,5 δις; Που
πήγαν τα 9,5 δις; Να κάτσουν στο σκαμνί. Όσα έκλεψαν να τα φέρουν πίσω
και να πάνε και φυλακή…
«Ο κύριος Δημητριάδης ήθελε να μας τιμωρήσει»
Τους
τελευταίους μήνες καταφέρεστε συχνά κατά της «νέας» Ελληνικής Τράπεζας.
Πως ακριβώς βλέπετε την πορεία της Τράπεζας τους τελευταίους μήνες;
Να σας πω, η
Ελληνική Τράπεζα ήταν μια καλή τράπεζα. Πιστεύω ότι δεν ήθελε
ανακεφαλαίωση. Ο κύριος Δημητριάδης, επειδή μεγαλομέτοχος ήταν η
Εκκλησία, ήθελε να μας τιμωρήσει… Μας εξανάγκασε να πάμε σε
ανακεφαλαίωση. Δεν είχαμε ρευστότητα ως Εκκλησία και από το 29% που
είχαμε, πήγαμε στο 9%. Και με τη νέα έκδοση κεφαλαίων από τα 9%, πήγαμε
στα 3,58%. Προσωπικά δεν με πείραξε. Και οι νέοι μέτοχοι γνώριζαν ότι
δεν έχουμε ρευστότητα, έριξαν την τιμή της μετοχής που έβγαλαν και το
ποσοστό μας μειώθηκε αρκετά.
«Αν ο κύριος Χριστόφιας είχε ακόμα κανένα χρόνο μπροστά του, το κράτος θα κατάρρεε»
Που αποδίδετε αυτή τη στάση του κυρίου Δημητριάδη;
Ήθελαν να
καταστρέψουν την οικονομία της Κύπρου. Ο Χριστόφιας τον έφερε εδώ και
εργάστηκαν ώστε τους πλουσίους να τους κάνουν φτωχούς και τα κατάφεραν.
Αλλά τους φτωχούς τους έκαναν να πεινούν. Δεν αντιλήφθηκαν ότι ένα μέρος
του λαού θα πεινά. Κάτι που δεν είναι προς έπαινο τους. Και αν είχε
μπροστά του ακόμα κανένα χρόνο ο κύριος Χριστόφιας, το κράτος θα
κατέρρεε. Δεν μπορούσε να σταθεί, δυστυχώς.
Παρά το
γεγονός ότι είναι κοινά αποδεκτό πως η Εκκλησία έχει πλούσια
ανθρωπιστική δράση, πως απαντάτε σε όλους όσοι ισχυρίζονται ότι θα
μπορούσε να ενισχύσει πιο ουσιαστικά τους δυσπραγούντες του τόπου, με τη
μεγάλη περιουσία που διαθέτει;
Η εκκλησία κάνει
το καθήκον της στο ακέραιο: δίδει αφειδώς επί καθημερινής βάσεως. Είναι
κάθε μέρα και όλη μέρα. Και σε τρόφιμα και σε οικονομική βοήθεια. Έχει
μεν αρκετή περιουσία η εκκλησία, δυστυχώς δεν είναι όλη αξιοποιημένη.
Ένα μεγάλο μέρος ήταν η αξιοποίηση σε μετοχές τραπεζών, οι οποίες
κατέρρευσαν. Δεν χάσαμε μόνο το εισόδημα, αλλά χάσαμε και το κεφάλαιο.
Έχουμε τα ξενοδοχεία, που είναι ένα έσοδο αρκετά σοβαρό. Αλλά δεν τα
λειτουργούμε εμείς οι ίδιοι, τα έχουμε ενοικιασμένα. Άρα ένα μεγάλο
μέρος, το παίρνει ο ενοικιαστής και μας δίδει μόνο το ενοίκιο. Επειδή
χρειάζεται και επειδή ακριβώς τώρα είναι η ώρα, θα κάνουμε επενδύσεις
τις οποίες θα δουλεύουμε οι ίδιοι. Δηλαδή θα βάλουμε διευθυντές παντού,
ούτως ώστε το εισόδημα να είναι μεγαλύτερο.
Έχετε
εξαγγείλει κάποια αναπτυξιακά έργα, όπως για παράδειγμα τη μεγάλη
ανάπτυξη στη Γεροσκήπου, το Eden City, που ακριβώς βρίσκονται
Μακαριώτατε;
Εκείνο το έργο θα
γίνει. Δυστυχώς δεν υπήρξε καλή συνεργασία των Δημοσίων Έργων με το
Υπουργείο Εσωτερικών και ορίστηκε ημερομηνία μέσα στο Μάη για να
κατατεθούν μέχρι τότε προσφορές. Ο Υπουργός Εσωτερικών, θέλοντας να
συντομεύσει τη διαδικασία, πρότεινε ως τελευταία ημερομηνία υποβολής
αιτήσεων την 27η Φεβρουαρίου. Ωστόσο επενέβη ο Γενικός Ελεγκτής, αφού
τον προκάλεσαν κάποιοι δικηγόροι, είπε ότι υπάρχουν κι άλλοι
ενδιαφερόμενοι που δεν προλαβαίνουν να ετοιμάσουν τα σχέδια τους και ως
εκ τούτου παραμένει η αρχική ημερομηνία που όρισαν τα Δημόσια Έργα. Ο
επενδυτής, παρόλο που νόμιζα ότι θα επαναστατούσε, το δέχθηκε. Βεβαία
διαμαρτυρόμενος... Πίστευα ότι μπορούσε να μετανιώσει και να σηκωθεί να
φύγει, αλλά έκανε και αρκετά έξοδα μέχρι σήμερα.
Τέτοιου είδους συμπεριφορές πιστεύετε ότι βλάπτουν την προσέλκυση ξένων επενδυτών;
Ασφαλώς βλάφτουν!
Έχει κόσμο που πεινά. Αν το έργο άρχιζε τρεις μήνες νωρίτερα, θα έπιαναν
νωρίτερα δουλειά αυτοί που πεινούν και είναι άνεργοι… Τον επενδυτή δεν
τον νοιάζουν, στα τρία με πέντε χρόνια, οι τρεις μήνες καθυστέρησης.
Αλλά για εκείνους τους άνεργους, εκείνους που πεινούν, οι τρεις μήνες
είναι κάτι.
