ΤΟ ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΥΡΗΓΜΑ ΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ16 Ιανουάριος 2012 10:59
Μιλάμε, αδελφοί μου χριστιανοί, για την ιερά Ακολουθία του Όρθρου. Ίσως να φαίνονται βαρετά τα κηρύγματα αυτά, αλλά είναι αναγκαία. Για φανταστείτε: Χρόνια και χρόνια χριστιανοί και να μην ξέρουμε τί σημαίνει ο Εσπερινός και τί η Αρτοκλασία. Να μην ξέρουμε τί είναι το μυστήριο του Ευχελαίου και τί η Ακολουθία του Όρθρου.
Τότε τί ξέρουμε; Και βέβαια με το κήρυγμα θα μάθουμε όλα τα ωραία που έχει η ορθόδοξη πίστη μας. Γι᾽ αυτό με τα κηρύγματά μας αυτά θέλουμε να κεντρίσουμε μια πνευματική όρεξη των χριστιανών μας για να αγαπήσουν τον λειτουργικό πλούτο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και να γίνουν συνειδητοί χριστιανοί.
1. Στα προηγούμενα κηρύγματά μας για τον Όρθρο είπαμε για τον Εξάψαλμο, για το «Θεός Κύριος» με τα Απολυτίκια και για την ανάγνωση του Ψαλτηρίου με τα Καθίσματα τροπάρια. Λέγαμε δε ότι είναι πολύ σημαντικό βιβλίο το Ψαλτήριο, το χωρισμένο σε είκοσι Καθίσματα, γι᾽ αυτό και η Εκκλησία μας καθόρισε κάθε εβδομάδα να διαβάζεται ολόκληρο το βιβλίο αυτό. Διαβάζεται σιγά-σιγά: Δυο Καθίσματα στον Όρθρο και ένα Κάθισμα στον Εσπερινό. Θα θυμάστε όμως, χριστιανοί μου, πού λέγαμε ότι τις Κυριακές και τα Σάββατα διαβάζεται και τρίτο Κάθισμα, ο Ψαλμός 118, που τον λέμε «Άμωμο», επειδή αρχίζει με το «Άμωμοι εν οδώ». Τα μετά τον Άμωμο τροπάρια λέγαμε ότι ονομάζονται «Ευλογητάρια». Της Κυριακής λέγονται «Αναστάσιμα Ευλογητάρια» και του Σαββάτου λέγονται «Νεκρώσιμα Ευλογητάρια», επειδή το Σάββατο είναι για τους νεκρούς.
2. Σήμερα, χριστιανοί μου, έχω να σας πω ότι στις εορτές, στην θέση που διαβάζουμε τον Άμωμο, λέγουμε τον «Πολυέλεο» και την «Εκλογή». Ο Πολυέλαιος έχει δυο πανηγυρικούς ψαλμούς, τον 134 και 135. Ο ψαλμός 135 σε κάθε στίχο του τελειώνει με το «ότι εις τον αιώνα το έλεος αυτού». Και επειδή τελειώνει με τον στίχο αυτό, επειδή δηλαδή μιλάμε συνέχεια για το έλεος του Θεού, γι᾽ αυτό και οι δυο αυτοί ψαλμοί λέγονται «Πολυέλεος». – Στις εορτές πάλι μετά τον Πολυέλεο ψάλλουμε την «Εκλογή». Η «Εκλογή», όπως το λέει και η λέξη, είναι εκλογή στίχων από διάφορους ψαλμούς, πού σχετίζονται με το θέμα της εορτής που εορτάζουμε. Ο Πολυέλεος δηλαδή δεν έχει σχέση με το θέμα της εορτής, ενώ η «Εκλογή» έχει. Για παράδειγμα, στην «Εκλογή» της μνήμης του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου (8 Μαΐου) οι στίχοι είναι από διάφορους ψαλμούς και αναφέρονται στο έργο των Αποστόλων και το κήρυγμά τους, που ακούστηκε σ᾽ όλη την οικουμένη. Ένας από τους Αποστόλους αυτούς και μάλιστα «υιός της βροντής» (Μάρκ. 3,17), είναι και ο εορταζόμενος Ευαγγελιστής Ιωάννης.
3. Πάμε τώρα πάλι στον Όρθρο της Κυριακής. Στο σημείο που βρισκόμαστε, μετά δηλαδή τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια, διαβάζουμε ένα τροπάριο που λέγεται «Υπακοή», διάφορο σε κάθε ήχο. Γιατί λέγεται έτσι το τροπάριο αυτό; Είπαν ότι λέγεται «Υπακοή» για την υπακοή που έδειξαν οι Μυροφόρες γυναίκες στην εντολή του Αγγέλου να μεταδώσουν στους Αποστόλους το μήνυμα της Αναστάσεως του Κυρίου. Και πραγματικά μερικές «Υπακοές» έχουν αυτό το περιεχόμενο.1 Δεν είναι όμως σωστή η ερμηνεία αυτή.2 Την αλήθεια, το γιατί τα τροπάρια αυτά στην Κυριακή του Όρθρου λέγονται «Υπακοή», την μαθαίνουμε από ένα παλαιό Τυπικό.3 Κατά το Τυπικό αυτό, το τροπάριο για το οποίο μιλάμε το έψαλλε στην αρχή ολόκληρο ο ψάλτης. Έπειτα, με την καθοδήγηση του ψάλτου και με την υπακοή στις κινήσεις της χειρός του και στον τόνο της φωνής του, το τροπάριο ψαλλόταν πολλές φορές από τό εκκλησίασμα. Γι᾽ αυτό και τό τροπάριο ονομάστηκε «Υπακοή», για την υπακοή που έπρεπε να κάνει καθένας από τους χριστιανούς στον καθοδηγούντα την ψαλμωδία ιεροψάλτη, για να υπάρχει αρμονία στην ψαλμωδία. Είναι λοιπόν μουσικός ο όρος «Υπακοή». Φανταστείτε τί ωραίο άκουσμα θα ήταν παλαιά η ψαλμωδία της «Υπακοής», πόσο θα εδονείτο ο Ναός με την αρμονική συμψαλμωδία όλου του εκκλησιάσματος, ως μία λαμπρή συμμετοχή στο λαμπρό γεγονός της Ανάστασης του Χριστού, πού εορτάζουμε κάθε Κυριακή.
Σταματώ εδώ, αδελφοί χριστιανοί, γιατί νοιώθω ότι σάς εκούρασα. Έχω όμως την χαρά ότι με το σημερινό μου κήρυγμα σάς ερμήνευσα τρεις λειτουργικούς όρους. Σάς είπα τί σημαίνει «Πολυέλεος», τί «Εκλογή» καί τί σημαίνει «Υπακοή». Εύχομαι η Παναγία Δέσποινα να ευλογεί τις οικογένειές σας.
Με πολλές ευχές
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
http://agioritikovima.gr/2011-07-14-22-28-56/4702
